Alle voorzienbare risico’s waarvoor geen voorzieningen zijn gevormd of die niet tot afwaardering van activa hebben geleid en die van grote betekenis kunnen zijn in relatie tot het balanstotaal of het eigen vermogen, worden als risico aangemeld.
Risico’s kunnen als volgt worden ingedeeld:
- risico’s voortvloeiend uit het eigen beleid;
- risico’s voortvloeiend uit beleid van hogere overheden;
- risico’s voortvloeiend uit samenwerkingsverbanden;
- risico’s voortvloeiend uit het handelen van derden;
- risico’s voortvloeiend uit voor de gemeente niet te beïnvloeden ontwikkelingen.
a. Risico's voortvloeiend uit eigen beleid
Garanties | Door de gemeente zijn garanties afgegeven voor geldleningen die door verenigingen of instellingen binnen de gemeente zijn aangegaan. Als de geldleningen niet worden terugbetaald door de verenigingen of instellingen, dan wordt de gemeente hiervoor aansprakelijk gesteld.
Gennep heeft voorts twee garantstellingen afgegeven voor leningen aan de Stichting INTOS. Betaling van de rente en aflossing van deze leningen zijn gegarandeerd, het risico is nihil.
OPEN EINDE REGELINGEN | De gemeente kent veel taakvelden met open-einde-regelingen. Te denken valt aan de Wet Werk en Bijstand, leerlingenvervoer en Wet Sociale Werkvoorziening. Door de decentralisaties in 2015 heeft de gemeente veel nieuwe taken gekregen in het sociaal domein. Deze open einde regelingen kunnen leiden tot plotselinge instroomfluctuaties en soms erg dure individuele voorzieningen. Om deze onzekerheden en risico’s te dempen houden we een bestemmingsreserve aan.
Sociaal domein | Door de drie decentralisaties is een verruiming ontstaan van taken en verantwoordelijkheden op het gebied van Jeugdzorg, Wet maatschappelijke ondersteuning en de Participatiewet, kortweg sociaal domein. Bij het opstellen van de begroting wordt een inschatting gemaakt van de verwachte kosten. De ontvangen middelen vanuit het rijk zijn niet toereikend. Voor eventuele tegenvallers binnen het sociaal domein is een bestemmingsreserve beschikbaar.
Planschade | Elke planologische maatregel als bedoeld in artikel 49 Wet op de Ruimtelijke Ordening (WRO) kan leiden tot planschade. De WRO maakt afwenteling van planschade op een initiatiefnemer mogelijk. Om het risico op planschade zoveel mogelijk te beperken, is het binnen de gemeente Gennep gebruikelijk om voorafgaand aan toepassing van ruimtelijke procedures, waarbij schade niet kan worden afgewenteld, onderzoek te (laten) verrichten naar mogelijke schade die het gevolg kan zijn van de betreffende procedures (de zogenaamde planschaderisico-inventarisatie). Binnen de grondexploitatiegebieden wordt waar dat noodzakelijk is wel rekening gehouden met mogelijke planschadeclaims. De bevoegdheid om te beslissen over ingediende planschadeverzoeken ligt bij ons college.
Opbrengst toeristenbelasting | De inkomsten uit toeristenbelasting kunnen fluctueren. Uit het verleden blijkt dat bijvoorbeeld bij een neerwaartse conjunctuur het aantal overnachtingen daalt. Dit is een autonome ontwikkeling waar wij als gemeente geen invloed op hebben.
Verbindingsweg | In 2021 is een start gemaakt met de voorbereidingen voor de aanleg van de verbindingsweg in Milsbeek. In 2022 en 2023 zijn de benodigde gronden aangekocht. Op dit moment loopt de beroepsprocedure bij Raad van State. De daadwerkelijke start van aanleg Verbindingsweg is nog niet aan te geven, maar kan pas na een onherroepelijk bestemmingsplan. Het opgenomen budget is gebaseerd op een kostenraming. Daadwerkelijke aanbesteding, die pas na onherroepelijk bestemmingsplan en uitwerking van de civieltechnische ontwerpen kan plaatsvinden, moet uitwijzen of dit bedrag marktconform is.
Bouwgrondexploitatie | Voor mogelijke risico’s in het kader van de bouwgrondexploitatie wordt verwezen naar de paragraaf grondbeleid. Voor deze risico's is de Algemene reserve grondexploitaties beschikbaar. Bij de bepaling van de minimale weerstandscapaciteit zijn deze risico’s niet meegenomen.
PAND VOORMALIG BRANDWEERKAZERNE | Het pand van de voormalige brandweerkazerne heeft in 2021 een gemeentelijke monumentenstatus gekregen. Het pand mag hierdoor niet meer gesloopt worden en is daarom uit het exploitatiegebied Gennepermolen gehaald. De toekomstige invulling/bestemming van het pand is nog onduidelijk. Afhankelijk van de beleidskeuze die hiervoor gemaakt wordt zal dit een financiële vertaling krijgen.
INFORMATIEBEVEILIGING EN PRIVACY | De gemeente erkent dat informatiebeveiliging en privacy cruciale onderdelen zijn van onze bedrijfsvoering. Het risico op datalekken, cyberaanvallen en ongeautoriseerde toegang tot gevoelige informatie kan aanzienlijke gevolgen hebben voor de continuïteit van onze diensten en de vertrouwelijkheid van persoonsgegevens. Daarnaast werken we steeds meer in de cloud, wat extra risico's met zich meebrengt. Cloud computing biedt flexibiliteit en schaalbaarheid, maar brengt ook uitdagingen zoals datalekken, misconfiguraties en ongeautoriseerde toegang met zich mee.Om deze risico's te beheersen, hebben we diverse organisatorische, procedurele en technische maatregelen geïmplementeerd. Ondanks deze inspanningen blijft 100% veiligheid een utopie, zoals recente incidenten bij andere gemeenten aantonen. Dit onderstreept de noodzaak om voortdurend alert te blijven en onze beveiligingsmaatregelen continu te evalueren en te verbeteren.
b. Risico's voortvloeiend uit het beleid van hogere overheden
Algemene uitkering | Via het gemeentefonds of via specifieke uitkeringen worden rijksmiddelen aan gemeenten beschikbaar gesteld. Het gemeentelijk beleid is daarom gevoelig voor rijksmaatregelen die deze geldstromen betreffen. Vooral ten aanzien van de algemene uitkering is dit risico substantieel. Hoewel het trap op, trap af mechanisme is los gelaten, kent de omvang van de algemene uitkering nog steeds vele onzekerheden. Voor 2026 wordt dit inmiddels geduid als het 'financiële ravijn' waarbij voor onze gemeente dit ravijnjaar opschuift richting 2028 en verder.
Daar bovenop komen de effecten van de herijking van het gemeentefonds. Voor Gennep is dit nadeel zeer groot. De fasering waarop dit nadeel de komende jaren zijn vertaling krijgt is nog niet volledig duidelijk.
Omgevingswet | De structurele en incidentele financiële wijzigingen die de Omgevingswet vanaf 2024 met zich meebrengt, zijn zo goed als mogelijk vertaald in de meerjarenbegroting. Of deze bijstellingen toereikend zijn zal gaandeweg blijken, een en ander hangt ook af van de middelen die we hiervoor al dan niet via het Rijk ontvangen.
c. Risico's voortvloeiend uit samenwerkingsverbanden
Sociale werkvoorziening | De meerjarenbegroting voor de Sociale Werkvoorziening vraagt structureel om een gemeentelijke bijdrage. Uit onderzoek is gebleken dat naar de toekomst sprake is van een toename van het nadelig exploitatie resultaat. Eind 2023 heeft het college besloten dat INTOS in de huidige vorm blijft bestaan en zich verder doorontwikkelt tot leerwerkbedrijf. Er zijn Speerpunten en ontwikkellijnen benoemd voor INTOS. Deze ontwikkellijnen worden in 2025 uitgewerkt.
d. Risico's voortvloeiend uit handelen van derden
Waarborgfonds Sociale Woningbouw | In het kader van de bruteringsoperatie heeft de gemeente Gennep het risico van de garantieverstrekking c.q. leningverstrekking aan woningcorporaties overgedragen aan het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW). De gemeente fungeert naast de corporaties en het waarborgfonds als derde “achtervang”. Alleen als de bijdragen van de voorgaande twee partijen ontoereikend zijn, moeten Rijk en gemeenten op verzoek van WSW renteloze leningen verstrekken. Gemeenten lopen een minimaal risico.
Waarborgfonds Eigen Woningbouw | Het risico van garantieverstrekking in het kader van de Nationale Hypotheek Garantie is ondergebracht in het Waarborgfonds Eigen Woningen (WEW). Uit de liquiditeitsprognoses van het WEW blijkt, dat geen aanspraken zijn te verwachten op de achtervangfunctie van gemeenten.
e. Risico's voortvloeiend uit voor de gemeenten niet te beïnvloeden ontwikkelingen
Renteontwikkeling | Door de voorgenomen investeringen moeten we in de toekomst één of meerdere nieuwe geldleningen afsluiten. Indien de rente op de geld- en kapitaalmarkt zich ongunstig ontwikkelt ten opzichte van het in de begroting opgenomen rentepercentage, dient rekening te worden gehouden met extra rentelasten voor de lening die afgesloten gaat worden. De ontwikkeling kan ook positief zijn als de rente zich gunstig ontwikkelt. Op korte termijn verwachten we geen nieuwe financieringen aan te trekken.